Stres jest nieodłącznym elementem naszego zabieganego życia. Pojawia się wówczas, kiedy wydaje nam się, że jakaś sytuacja, przewyższa nasze możliwości poradzenia sobie z nią. Nagromadzenie codziennych zadań, chęć dążenia do perfekcji, presja czasu, wszystko to sprawia, że żyjemy w ciągłym napięciu. Odpowiedni poziom stresu mobilizuje do działania i pomaga pokonywać trudności. Zbyt wysoki, negatywnie odbija się na naszym zdrowiu fizycznym i psychicznym. Wiele, mocno zestresowanych osób, nie zdaje sobie sprawy, że ich organizm znajduje się już w stanie wyczerpania. Warto więc poznać swój indywidualny profil stresu.
Przyczyny stresu
Każdy z nas inaczej reaguje w określonej sytuacji. To, co dla jednych będzie zwykłą niedogodnością, nad którą przejdzie do porządku dziennego, innym będzie spędzało sen z powiek. Różnimy się doświadczeniem, temperamentem, osobowością i wieloma innymi czynnikami, determinującymi naszą reakcję na stres. Możemy jednak wyróżnić szereg czynników, które generalnie wywołują napięcie i reakcje stresowe.
- Codzienne problemy – każdego dnia zmagamy się z wieloma sytuacjami stresowymi. Obowiązki w pracy, natłok czynności do wykonania w domu, oczekiwania otoczenia, chęć utrzymywania zadowalających relacji z rodziną i przyjaciółmi sprawiają, że codziennie stajemy przed wieloma wyzwaniami. Często sprawy nie układają się po naszej myśli, co wywołuje napięcie. Im więcej pojawia się takich sytuacji, tym mocniej jesteśmy zestresowani. Niejednokrotnie, nawet nie zdajemy sobie sprawy, że przemęczenie, senność i spadek koncentracji jest wynikiem codziennych, „małych sytuacji stresowych”.
- Zmiany życiowe – każda zmiana powoduje stres. Wiąże się bowiem z zaburzeniem pewnej rutyny, wyjściem poza strefę komfortu, poza to, co znane i sprawdzone. Im poważniejsza zmiana, mocniej wywracająca nasze dotychczasowe życie do góry nogami, tym wyższy poziom stresu. Najbardziej stresogennymi zmianami są: śmierć bliskiej osoby, rozwód lub separacja. Co ciekawe, nie tylko te negatywne zdarzenia wywołują silne napięcie. Narodziny dziecka, przeprowadzka, ślub stresują nas równie mocno, pomimo, że często są wyczekiwanymi i bardzo przyjemnymi wydarzeniami. (Na liście najbardziej stresujących momentów w życiu, wysoko uplasowało się również Boże Narodzenie – ach te tradycyjne przygotowania…:)).
- Presja czasu – na każdym kroku spotykamy się z twierdzeniem, że doba powinna mieć zdecydowanie więcej godzin, aby ogarnąć wszystkie, niezbędne sprawy. Pęd życia i natłok obowiązków sprawiają, że jesteśmy w ciągłym niedoczasie. Mamy szereg zadań do zrealizowania i wciąż tylko 24 godziny dziennie (a przecież przydałoby się jeszcze spać). Bieganie z zegarkiem w ręku i poczucie, że ciągle jesteśmy spóźnieni powodują ogromne napięcie w organizmie. Presja czasu jest jednym z głównych źródeł przewlekłego stresu w dzisiejszych czasach.
- Problemy w pracy – fakt, że w pracy stawia się nam coraz wyższe wymagania, staje się już normą i generalnie można to zaliczyć do naszych „codziennych problemów”. Jednak w życiu zawodowym, pojawiają się sytuacje jeszcze bardziej obciążające. Przykładem może być stosowanie mobbingu, wypalenie zawodowe czy utrata pracy i konieczność poszukiwania nowej posady. Są to sytuacje mocno stresogenne, które rzutują na wszystkie inne obszary naszego życia.
- Trudne sytuacje życiowe – zdarza się, że w naszym życiu pojawia się sytuacja, która spędza nam sen z powiek. Może to być choroba w rodzinie, zaogniony konflikt, problemy finansowe. To rzutuje na nasze funkcjonowanie we wszystkich obszarach. Nieważne co robimy, nasz problem sprawia, że żyjemy w ciągłym napięciu i nie potrafimy cieszyć się nawet w tych pozytywnych, przyjemnych momentach.
Nie sposób wymienić wszystkich przyczyn stresu. Jest ich chyba tyle, ilu ludzi na świecie. Jeśli chcemy uporać się z nadmiernym stresem w naszym życiu, warto uświadomić sobie, w których momentach czujemy się zestresowani. Co sprawia, że odczuwamy napięcie. Przebywając w jakich miejscach, w jakim towarzystwie jesteśmy niepewni i poddenerwowani.
Objawy stresu
Pod wpływem stresu, organizm otrzymuje komunikat: walcz albo uciekaj. Zwiększa się wydzielanie adrenaliny, wzrasta ciśnienie krwi i tętno, podnosi się poziom glukozy we krwi. Duszność, mokre dłonie, gęsia skórka – chyba każdy zna to uczucie, kiedy ogarnia nas silny stres. Jednak w zależności od osoby, reakcja na stres może przybierać formę różnych objawów.
Zdarzało mi się prowadzić ważne prezentacje, czy spotkania, podczas których czułam się zupełnie spokojna. Wydawało mi się, że stres mam opanowany i podeszłam do zadania z zimną krwią. Dopiero po zakończonym wystąpieniu, odczułam silne napięcie w okolicy szyi i barków. Dotykając tego miejsca, czułam mięśnie twarde jak skała. To stanowiło jasną informację, że tak naprawdę, wystąpienie było dla mnie mocno stresującym doświadczeniem, a cały stres skumulował się właśnie w postaci napięcia tych mięśni.
Często tak właśnie dzieje się w codziennym życiu. Pędzimy naprzód, nie zdając sobie sprawy, jak silnie stres oddziałuje na nasz organizm. Orientujemy się, gdy jest już zdecydowanie za późno i zaczyna szwankować nasze zdrowie fizyczne lub psychiczne. Warto więc przyjrzeć się objawom stresu. Zastanowić się, które z nich pojawiają się u mnie w sytuacji stresowej, a następnie utworzyć swój indywidualny profil stresu, który pomoże nam wcześniej dostrzec, że żyjemy w stresie, a co za tym idzie pozwoli nam wcześniej zareagować i nie dopuścić do negatywnych konsekwencji.
Fizyczne objawy stresu
Stres czujemy w ciele. Może pojawić się szereg symptomów fizjologicznych, które świadczą o tym, że znajdujemy się pod wpływem stresu. Tymi najczęściej przychodzącymi nam na myśl są:
- spocone dłonie,
- napięcie mięśni,
- ból żołądka,
- biegunka,
- przyspieszone tętno,
- ból w klatce piersiowej.
Jednak to tylko niektóre z objawów. Innymi, często nie łączonymi bezpośrednio ze stresem, są między innymi:
- ból głowy,
- nudności,
- zmęczenie,
- dzwonienie w uszach,
- niestrawność,
- obniżone libido,
- zaparcia,
- częste oddawanie moczu,
- bezsenność,
- częste przeziębienia,
- wypadanie włosów.
Psychiczne i emocjonalne objawy stresu
Objawy w ciele, to tylko jeden z elementów przewlekłego stresu. Pod wpływem sytuacji stresowych, pojawia się również zmiana naszego samopoczucia. Do charakterystycznych, psychologicznych objawów możemy zaliczyć:
- problemy z koncentracją – gubienie wątków podczas rozmowy, zapominanie o zaplanowanych spotkaniach, niemożność skupienia się na wykonywanych czynnościach,
- utrata poczucia humoru – brak odczuwania radości, nawet w momentach, które dotychczas sprawiały przyjemność i poprawiały nastrój,
- kłopot z podejmowaniem decyzji – wahania i zagubienie w sytuacji, kiedy należy dokonać jakiegoś wyboru. Pojawia się uczucie przeciążenia i przytłoczenia,
- drażliwość – trudności w prowadzeniu merytorycznej dyskusji. Gwałtowna, wybuchowa reakcja na krytykę, dążenie do konfrontacji,
- bezradność – brak pomysłów na rozwiązanie problemów,
- poczucie samotności i izolacji – przekonanie, że nikt nie rozumie naszego położenia, nie wie co odczuwamy.
Behawioralne objawy stresu
Pod wpływem stresu zmienia się również nasze zachowanie. Osoby z najbliższego otoczenia zaczynają zauważać, że dzieje się z nami coś niedobrego. Behawioralnymi objawami stresu są:
- problemy ze snem – bezsenność, a więc kłopot z zasypianiem lub nadmierna senność,
- zaburzenia łaknienia – brak apetytu lub kompulsywne jedzenie,
- wycofanie z relacji społecznych – unikanie kontaktów towarzyskich, odrzucanie rozmów telefonicznych, zaszywanie się w czterech ścianach,
- nerwowe tiki – niekontrolowane ruchy ciała, obgryzanie paznokci, pocieranie nosa itp.,
- konfliktowe zachowania.
Wymienione objawy nie stanowią pełnej listy reakcji na stres. Każdy z nas inaczej reaguje w sytuacjach stresowych. Dla Ciebie do pobrania: Karta pracy – Indywidualny profil stresu.Zastanów się jak Ty reagujesz w sytuacjach stresowych. Co dzieje się w Twoim ciele? O czym myślisz? Co czujesz? I stwórz swój indywidualny profil stresu. Dzięki świadomości, jak na Ciebie działa stres, będziesz mógł szybciej zareagować zaczynając walkę z przewlekłym stresem.